Eerlijk is eerlijk, de VAR heeft de voetbalgemoederen dit seizoen aardig bezig gehouden. De ingrepen waren soms letterlijk ‘ingrijpend’ en sommige beslissingen kostten miljoenen euro’s. Op het moment, dat de beelden het gelijk van de VAR aantonen, is er echter algehele acceptatie. Kortom: de voordelen overtreffen de nadelen en niemand in de voetbalwereld wil er eigenlijk nog vanaf. Maar dat het af en toe reuring veroorzaakt, dat is een duidelijke zaak.

We kunnen er niet omheen. De geboren Hilversummer Dennis Higler (33), scheidsrechter in het betaalde voetbal (nationaal op de seniorlijst en internationaal in groep 2), is amper gaan zitten aan onze tafel in Restaurant Tiramisu in Hilversum, of één gespreksonderwerp staat vast: de VAR (Video Assistant Referee). Na een verblijf in Ierland, waar hij vierde man was van collega-scheidsrechter Serdar Gözübüyük bij de interland Ierland-Georgië, kunnen we hem spreken op een vrije dag. Hoewel, vrij? Naast het bestaan als scheidsrechter, heeft Higler nog een baan bij Auto-importeur Pon in Leusden als project consultant.

‘Wij moeten in Nederland heel erg kijken, níet naar ‘is iets een betere beslissing?’, nee, maar naar ‘is het duidelijk voor íedereen, dat iets fout is’. Dan moet je ingrijpen als VAR.’

Het speelweekend voorafgaand aan het interview was een waar VAR-festijn. Toparbiter Björn Kuipers had kennelijk geen goed zicht op een keiharde overtreding. Bij AZ-Den Haag haalde Tom Beugelsdijk op kniehoogte AZ-middenvelder Seuntjes onderuit. In plaats van Beugelsdijk een donkerrode kaart te serveren (zijn eerste van het seizoen), gaf Kuipers de Hagenaar zijn 12e (!) gele kaart van het seizoen. Hier had de VAR de scheidsrechter móeten attenderen op de aard van de overtreding. Mijn mening natuurlijk, daar gaan we Dennis Higler niet op aanspreken.

Er is veel om te doen, maar de implementatie kent nog wel enige haken en ogen. Hopelijk kan de ‘rising star’ van het Nederlandse arbitersgilde enige duidelijkheid verschaffen in deze. Hoewel: Higler levert geen commentaar op situaties bij wedstrijden van collega’s. Uiteraard respecteren we dat. Hij had zelf te maken met twee buitenspeldoelpunten bij FC Utrecht tegen Vitesse (gelijk verdeeld, terecht ingegrepen door de VAR), alsmede een vermeende aanslag van Willem Janssen op Vitesse-middenvelder Thulani Serero. Higler volstond met geel, omdat Janssen de Zuidafrikaan amper raakte. Vanuit de ene camerahoek leek het een regelrechte aanslag op de linkerenkel, de camera aan de andere zijde registreerde, dat Serero amper werd geraakt. Als een stervende zwaan greep Serrero naar zijn rechter scheenbeen en dat maakte de ‘schade’ alleen maar ongeloofwaardiger. Serero huppelde direct erna weer vrolijk verder. Higler had geen VAR nodig in dit geval.

Onbesuisd

Higler ondersteunt die visie. ‘Bryan Linssen komt naar mij toe. Ik zeg tegen hem: hij schópt hem niet, hij schépt hem. De enige rechtvaardiging voor een rode kaart zou zijn de snelheid, waarmee het gebeurt. Maar Serrero staat niet vast, Janssen zet zijn noppen er niet in, dus geel is mijns inziens op zijn plaats. Wel donkergeel, dat wel, want het is Onbesuisd 2.0. Ik kijk liever sec naar het type overtreding en het maakt me niet zoveel uit, wat een ‘slachtoffer’ doet.’

Arbitraire interpretatie

Én, ook in hetzelfde weekend, besloot scheidsrechter Jochem Kamphuis om vlak voor tijd een volkomen terechte strafschop te geven aan Feyenoord, omdat centrale verdediger Eric Botteghin door Maximilian Rossmann aan het shirt naar beneden werd getrokken. Een eigen – juiste – beslissing van Kamphuis, die de dag erop als VAR optrad bij PSV-De Graafschap. Toen daar Luuk de Jong in het strafschopgebied van zijn shirt werd ontdaan, reageerde leidsman Allard Lindhout niet. Ook VAR Kamphuis zag geen aanleiding zijn collega naar het scherm aan de zijlijn te dirigeren. Ten onrechte, mijns inziens, de overtreding op De Jong was eigenlijk nog duidelijker, dan die op Botteghin de avond ervoor. En toen besliste Kamphuis voor strafschop. We hebben nu een uitstekende gelegenheid dit voor te leggen aan Dennis Higler. Hij wil er wel iets van zeggen, in zijn algemeenheid.

‘Die kan ik nog wel verklaren, want als ik jou nu aan je shirt trek, en ik zet het beeld stil, dan zegt iedereen: hij houdt hem vast. Doe ik dat met snelheid, daar val jij niet van. Grote, sterke vent. Vasthouden is heel erg naar de beoordeling van de scheidsrechter. Kijk, buitenspel is een regel. Je staat buitenspel of je staat niet buitenspel. Bij vasthouden moeten we als VAR alleen vaststellen of iets duidelijk fout is. En weet je, spelers zijn slim, hè. Die voelen iemand trekken aan het shirt en pats…’

Zeg je eigenlijk, dat vasthouden ‘in itself’ geen reden zou (hoeven) te zijn voor een straf, maar wél als dat de tegenstander uit balans of ten val brengt?

‘Het lastige met vasthouden is dat niet ieder soort vasthouden zwaar genoeg is voor een overtreding. Vasthouden is altijd ‘naar het oordeel van de scheidsrechter’. Spelers nemen door vast te houden natuurlijk wel een groot risico.’

Heracles-trainer Frank Wormuth geeft sportief toe, dat de scheidsrechter gelijk had
(Bron: VI.nl)

Strategie van de VAR

Onze gast vat het als volgt samen: ‘Wij moeten in Nederland heel erg kijken, níet naar ‘is iets een betere beslissing?’, nee, maar naar ‘is het duidelijk voor íedereen, dat iets fout is’. Dan moet je ingrijpen als VAR. Is het een afweging 70% wél een overtreding/30% géén overtreding, of 60%/40%, dan moet je ervan afblijven. En: de scheidsrechter is de baas, die neemt de beslissing.’

Dennis Higler maakt het nog duidelijker voor ons: ‘Het gebruik van de VAR, daar moet iedereen nog een beetje aan wennen. We hebben meer goede beslissingen genomen dan ooit. Het lijkt nu alleen alsof er nu veel meer discussie is. Je hebt nu namelijk drie beslismomenten.

1. Je hebt eerst de beslissing van de scheidsrechter op het veld.
2. Dan heb je de beslissing van ‘oei, vindt de VAR er wat van?’ en, stel dat de VAR er wat van vindt, dan heb je ook nog
3. de derde beslissing, wanneer de scheidsrechter op het veld, die de eindverantwoordelijke is, naar het beeld gaat kijken aan de zijkant van het veld.’

Voorbeelden

‘Mooi voorbeeld is het doelpunt van Juventus tegen Ajax. Eerste beslissing: doelpunt. Juventus juicht. De VAR vindt er wat van en zegt tegen de scheidsrechter om toch even te gaan kijken. De tweede beslissing. Ajax denkt, nou, misschien gaat het niet door. Ajax-vak juicht. De scheidsrechter vindt dat Veltman De Ligt omver kegelt en het contact met Bonucci te weinig en geeft doelpunt. De derde beslissing. Juve juicht weer.’

‘Nog een voorbeeld: Bij Manchester City tegen Tottenham Hotspur. Eriksen speelt de bal verkeerd terug en daaruit scoort City. Guardiola gaat uit zijn dak en Eriksen kruipt onder de grond van schaamte. Niemand denkt aan buitenspel. Dus de VAR constateert buitenspel – en terecht – en de scheidsrechter keurt het doelpunt af. Dat is een ingreep van 50 miljoen. Maar niemand klaagde, want de beelden spraken voor zich. Zonder VAR hadden we een enorme ophef gehad in Engeland, want de herhaling liet heel duidelijk zien, dat het buitenspel was. Nu is er geen enkele twijfel. Dankzij de VAR.’

‘Een recent voorbeeld nog: Manchester-Tottenham Hotspur. De 4-3 werd gescoord met de heup, maar via de hand. Met de ‘lange’ camera links van het doel lijkt het duidelijk hands, met de camera ín het doel lijkt het juist van niet. Dus: er is gerede twijfel en dus geen onomstotelijk bewijs. Werkwijze: VAR grijpt niet in. Overigens gaat er vanaf volgend seizoen een nieuwe spelregel gelden: je mag niet meer met de hand scoren. Of dat nu opzettelijk of niet-opzettelijk is.’

Nog meer spelregelwijzigingen op handen?

‘De spuitbus om de muur op afstand te krijgen is nu nationaal en internationaal ingeburgerd. Geen gezeur meer, iedereen weet waar ie moet staan. Goed handvat. De IFAB (International Football Association Board) heeft in maart 2019 vier spelregelwijzigingen doorgevoerd. Een is bijvoorbeeld, dat er geen tegenstanders meer in of direct naast de muur mogen staan bij een vrije trap en eentje is, dat je niet meer met de hand mag scoren. Of dat nu opzettelijk of niet-opzettelijk is. En als ik een rondje vrij ben en ik krijg een uitnodiging uit het buitenland, dan moet ik de KNVB wel om toestemming vragen. Maar dan kan ik daar naartoe gaan. Nederlandse scheidsrechters staan er in het buitenland heel goed op. Prachtige ervaringen.’

Voor alle wijzigingen:
General Meeting van de International Football Association Board
Nieuwe spelregels in het voetbal: dit zijn de 4 belangrijkste veranderingen (bron: VTBL.nl)

Kan buitenspel eruit, wat jou betreft?

‘Volgens mij komt dat het voetbal niet ten goede, daar wordt het veld alleen maar groot van. Ik zie meer in de self-pass. Zowel voor uitballen als voor vrije trappen, net als bij het hockey. De bal moet dan wel stil liggen, maar dan kan de speler direct doordribbelen. Ben je ook van protesten af, want iedereen moet blijven opletten.’

Is het terugspelen op eigen helft bestraffen een optie? Net als bij het ijshockey? Om het gebrei tegen te gaan? Wel eens over gehad?

Geen idee eigenlijk… Mooie suggestie voor een oefenwedstrijd!

Hoe vaak fluit je en hoe vaak ben je VAR?

‘Per vier speelrondes fluit je gemiddeld drie keer en ben je twee keer VAR. Vaste VAR’s zijn er eigenlijk niet, dus scheidsrechters hebben steeds een andere VAR, behalve internationaal. Bijvoorbeeld Björn Kuipers, die heeft Danny Makkelie als vaste VAR. Dat is weer een koppeltje. Onze beste VAR met onze beste scheidsrechter.’

Het is wennen…

‘Ik zei net ook al, mensen moeten nog wennen aan de VAR. Het eerste half jaar van de VAR liep iedereen de polonaise, het kon niet stuk. Nu is er meer kritiek. Hoe komt dat? Een: de spanning loopt op, we gaan naar de beslissingen toe. En twee: jij bent nu drie keer VAR geweest en je hebt historie opgebouwd. Toen gaf je wel een strafschop en nu niet, terwijl er bijna precies hetzelfde gebeurt. Het is voor ons scheidsrechters dus zo belangrijk om op één lijn te zitten. Consistentie is zó belangrijk!’

‘En als scheidsrechter heb je een andere taak dan als VAR. De VAR beoordeelt alleen maar: is iets duidelijk fout? De scheidsrechter is de baas en ik als VAR geef alleen maar een advies. Er is wel een protocol, dat de scheidsrechter naar de kant gaat om beelden te bekijken bij situaties waar interpretatie aan ten grondslag ligt. Tenslotte is hij eindverantwoordelijke. Bij feitelijke situaties hoeft hij niet naar de kant. Is de bal wel of niet over de lijn, staat iemand buitenspel. Is de situatie interpretabel, wel of niet geel of rood, hinderlijk buitenspel, dan ga je naar de kant om te kijken. En bij gewone competitiewedstrijden heeft FOX 6 camera’s voor ons beschikbaar, die ook voor de tv-uitzending worden gebruikt, maar bij Ajax-PSV maar liefst 20. Dan kunnen wij dus ook beter beoordelen.’

‘De VAR moet ook geen beslissingsbevoegdheid krijgen. De scheidsrechter staat op het veld, die ervaart hoe de spelers met elkaar omgaan, hoe de sfeer is in het veld, dus die moet de eindbeslissing houden. Bij AZ-Cambuur in de halve finale van de beker twee seizoen terug, haalde ik Kevin Blom ook naar de kant om een situatie nog een keer te bekijken na de 1-0 van AZ in de blessuretijd. Duwfout tegen de Cambuur-keeper, dus een overtreding. Kevin nam mijn advies over en keurde het doelpunt af en ondertussen heb je wel hartslag 180, want dat is best ingrijpend.’

Alles wat je altijd al wilde weten over de VAR… (bron: KNVB)

Wat veel mensen irriteert is natuurlijk, dat niemand in het stadion de beslissing van de VAR kan zien op een scherm. Zo gaat het bij volleybal en hockey wél en bij het voetbal níet. Moeten we dat niet veranderen?

Higler: ‘Ja, alleen het probleem is, dat niet ieder stadion een groot scherm heeft. Hetzelfde geldt voor doellijntechnologie. Dat kost de clubs 200.000 euro per stadion, dus dat is ook nog niet geregeld.’

‘Daar haalt een kleine club twee spelers voor. En er gaat vooral bij de kleine clubs te weinig geld om, om dit te financieren. Kijk, in Engeland zegt een grote sponsor, Barclays, wij zorgen dat het in elk stadion wordt aangebracht. Maar dat is in Engeland en wij kunnen ons – zeker financieel – niet meten met de Premier League. En ja, hoe vaak gebeurt het nu, een goal/no goal situatie? Heel weinig. Misschien nog maar één keer dit seizoen. En dan hebben we altijd de VAR nog. En in de grote wedstrijden hebben we ook nog een camera op de doellijn. En even voor de duidelijkheid, geldt zowel voor de doellijn als voor de zijlijn: de bal moet de lijn in zijn geheel zijn gepasseerd.’ Waarvan akte.

Bedenker-videoscheidsrechter-Hetzelfde-aantal-camera-s-nodig-bij-iedere-wedstrijd
(bron: Omroep West)

Werken jullie regelmatig in teams?

‘Ik werk wel eens met vaste jongens in een pooltje, maar alleen onze twee toppers hebben echt vaste teams. Björn Kuipers en Danny Makkelie. En dat moet ook wel, vooral in de voorbereiding van een EK of WK. Zij moeten elkaar blindelings aanvoelen. En voor jonge scheidsrechters is het beter om eerst maar eens in teams met wisselende samenstelling te werken, daar leren ze alleen maar van. Verder ben ik nog wel eens vierde man bij een interland van een Nederlandse collega en fluit ik wedstrijden in de UEFA Youth League.’

UEFA Youthleague Season 2018-2019

Jullie komen er trouwens goed vanaf bij Theo Janssen (ex-Vitesse, ex-FC Twente, ex-Ajax) in VTBL: het scheidsrechtersniveau in eredivisie is zonder meer goed te noemen, volgens hem. Die kun je in je zak steken!

‘Geen commentaar, maar dat is wel een herkenbaar beeld en mooi om te horen. Wanneer je bijvoorbeeld Nederlandse spelers in het buitenland spreekt, die zeggen vaak dat de arbitrage die ze in Nederland gewend waren, een stuk beter is dan in het land waar ze nu spelen.’

Even een Nederlands vraagje: wat verdien je met fluiten?

Per wedstrijd betekent het:

‘Die vergoedingen krijg je als salaris bruto uitgekeerd. Als je het goed doet, kun je in Nederland tussen de 50.000 en 60.000 euro verdienen. In Spanje is dat bijvoorbeeld veel meer. Dat zijn full-profs met ca. 200.000 euro vast en dan nog een wedstrijdvergoeding. En daar moeten ze ook nog een dag uittrekken om te reizen. Maar wij hebben geen klagen natuurlijk met onze vergoedingen. Daar moeten een hoop mensen heel hard voor werken. Ik heb van mijn hobby mijn beroep gemaakt, wat wil ik nog meer?’

Dick Advocaat begeleidt het fenomeen VAR vaak met enig misbaar. Een opgeheven vingertje en wegwerpgebaren. Gaat je dat niet een beetje te ver?

‘Daar ga ik hem niet voor straffen of wegsturen, hou eens op. Na afloop van FC Utrecht-Vitesse (uitslag 0-0) was voor Dick Advocaat – door die twee afgekeurde doelpunten – de uitslag ook gewoon 1-1. Daar kan ik wel om lachen, hoor.’

‘Kijk, voor ons is het zaak om voortdurend te de-escaleren. Had ik met Stijn Vreven (ex-trainer NAC) ook. Je moet niet gelijk met kaarten gaan strooien, lost niets op. Eerst even uit laten razen. Maar als iemand maar blijft ageren tegen een beslissing, dan zal ik toch moeten ingrijpen.’

Wat doe je aan training en voeding?

‘We laten er een hoop voor en trainen keihard, maar een beetje genieten van het leven hoort er ook bij. De eerste vetmeting bij het eerste trainingskamp na de kerst geeft bij mij meestal niet de beste resultaten, maar dat komt altijd wel goed. Eens in de vier weken zijn we een dag bij elkaar in Zeist en trainen we gezamenlijk. Verder worden al onze trainingsactiviteiten individueel via de Polar-app uitgelezen en automatisch verstuurd naar onze inspanningsfysioloog. Het ligt ook een beetje aan mijn programma, hoe vaak ik train. Deze week trainde ik een een dag bij de UEFA, woensdag na thuiskomst heb ik nog even getraind, gisteren wat fitness gedaan, vanavond (vrijdag) een pre-match training met een klein ‘prikkeltje‘ en morgenavond Groningen-Ajax fluiten. Zondag dan uitfietsen of zwemmen, ’s middags ben ik VAR en dan doe ik maandag helemaal niks. Zo zoek je iedere week naar een balans.’

Bestaat de Cooper-test nog?

‘Nee joh, dat is alleen maar lopen. En niet sport-specifiek. We hebben een FIFA-test, dat is in 15 seconden 75 meter lopen van 16-tot-16. En dan 15 seconden om naar de achterlijn en terug te gaan. Dan weer 75 meter tot aan de 16 in 15 seconden en dan weer in 15 seconden achterlijn en terug. En dat 40 keer herhalen.’

https://flow.polar.com

Hoe word je beoordeeld? Krijg je gewoon een cijfer?

‘Natuurlijk zijn cijfers belangrijk als richtlijn voor de beoordeling. Daarnaast zijn er zaken belangrijk als leiderschap, potentie. Ik fluit dit seizoen aan aantal hele mooie wedstrijden. FC Utrecht-Ajax, PSV-Feyenoord, lokale derbies, dat zijn wedstrijden waarin net iets meer gebeurt. Stel dat ik dan iets mis, dan krijg ik een 7,9. En dan zit ik cijfermatig misschien iets lager dan een ander, die iets minder moeilijke wedstrijden heeft gehad. Maar professioneel gedrag, fitheid en acceptatie zijn natuurlijk ongrijpbare begrippen, die kun je niet in cijfertjes meten.’

Je komt nog eens ergens, Dennis. Kun je wat voorbeelden noemen als scheidsrechter of vierde man?

‘Kwartfinale Youth League Barcelona-Olympique Lyonnais, Ierland-Georgië met Serdar, Juventus-Atletico Madrid met Björn, Shaktar Donetsk-Olympique Lyonnais, Napoli-Paris St. Germain, Real Madrid-AS Roma. Ik floot zelf bij Glasgow Rangers, Molde FK. Maar ook naar Letland, Kazachstan, Cyprus en noem maar op. Reuze gaaf, hoor. Ik mag op zoveel mooie plekken komen voor het voetbal, ik ben bevoorrecht. En dan te bedenken, dat mijn vader me bracht – ik had nog geen rijbewijs – naar Eemboys in Baarn. Zo is het begonnen.’

En dan begint het nog maar net…

‘Als het goed is, komt er nog wat moois. Vroeger had je in Nederland nog wel een leeftijdsgrens (45) maar dat is leeftijdsdiscriminatie, dus als je goed presteert, zou je gewoon kunnen blijven fluiten. Internationaal is 45 jaar wel een richtlijn, maar is ook geen harde limiet meer. Het is wel een ervaringsvak, hè?! En een mooi vak!’