Op een koude en natte woensdagmiddag loop ik het paadje op die mij richting de velden van NVC brengt. Halverwege hoor ik de bekende, door de wind gedragen, stem al van de inmiddels 63-jarige Jan de Jong, een oude rot in het trainersvak.
Eenmaal bij het hoofdveld aangekomen zie ik een 18-tal kinderen in een soort van georganiseerde chaos met een bal door elkaar heen rennen, terwijl De Jong zich over een klein kereltje ontfermt, dat zich wat onwennig en ietwat verlegen afzijdig houdt van de groep. Het bibberende kereltje krijgt aanwijzingen hoe de bal te raken en wordt keer op keer op bijna strenge, doch wel geduldige wijze, geïnstrueerd hoe de bal met de binnenkant van de voet te raken.

‘Bij Voetbalklasjes word je niet beoordeeld en getraind op specifieke voetbalvaardigheden, maar worden de kinderen spelenderwijs bezig gehouden met wat ze ook leuk vinden om te doen: lekker voetballen!’

De Jong heet me welkom, terwijl twee ROC-studenten proberen het groepje stuiterende kinderen te organiseren. Terwijl we enkele beleefdheden uitwisselen, blijven de ogen van De Jong het hele gebeuren nauwkeurig scannen. Na enkele minuten grijpt De Jong in, veegt de hele groep bij elkaar en na enkele aanwijzingen met zijn kenmerkende, indringende en duidelijk articulerende stem, is de discipline en organisatie weer volledig terug en kan de training van start gaan.

De oefeningen zijn eenvoudig en simpel en de kinderen hebben het blijkbaar prima naar hun zin. Na 45 minuten is de training afgelopen en helpen de kinderen mee met opruimen. Op mijn vraag of ze het leuk hadden gevonden, kwam er een enthousiast “Ja!” uit de keeltjes. Het is duidelijk, ze hebben er plezier in gehad en de volgende keer zijn ze er weer!

Jan de Jong, wie kent hem niet. Vanaf 1981 al werkzaam als jeugdtrainer bij diverse clubs in het Gooi. Wat heet, De Jong versleet maar liefst 13 clubs. Bij verschillende verenigingen was er sprake van meerdere rentrees. Na in 1982 stage te hebben gelopen voor zijn Oefenmeester III bij Pierre Stevenaart (Stevenaart behaalde zijn grootste successen in de jaren ’70 met de zaterdagamateurs van IJsselmeervogels; ML), begon in 1983 voor de Jong het ‘echte’ werk als jeugdselectietrainer van C-junioren en D-pupillen bij HSV De Zuidvogels.

Het eigenzinnige karakter van De Jong kwam al snel naar de oppervlakte. Zijn visie en uitvoering van het selectiebeleid strookte niet met een ieder (lees: jeugdcommissie, elftalleiders, wedstrijdsecretarissen), die op het jeugdgebeuren van HSV De Zuidvogels ook graag hun stempel wilden drukken. Het afgelasten van een training vanwege onweergevaar (mede ingegeven door het feit, dat het weekend ervoor de zoon van Jan Jongbloed dodelijk was getroffen door de bliksem) werd als stok gebruikt om De Jong te ontslaan. In die tijd nog zodanig wereldnieuws in het Gooi, dat er een serieus artikel in de Gooi en Eemlander door Bert-Jan van Oel aan werd besteed (zie krantenartikel).

Het lijkt wel, gezien de vele veranderingen van clubs, dat er een zweem van conflictgevaar rondom je hangt

‘Tsja, door de vele clubs die ik heb gehad, oordelen mensen inderdaad snel. “Jan de Jong is een broodtrainer en gaat niet voor een vereniging”, enzovoort. Maar het ligt uiteraard vaak genuanceerder, waarbij ik me er ook van bewust ben, dat door mijn uitstraling, manier van doen en uitspraken mensen zich onbedoeld aangevallen kunnen voelen. Ondanks dat werd ik altijd vrij snel door clubs gebeld of ik bij hen wilde komen trainen. Blijkbaar, en gelukkig maar, werden mijn trainerskwaliteiten en omgang met de kinderen altijd wel herkend en gewaardeerd.

Als de club of ik niet met elkaar verder wilden, lag dáár in ieder geval niet de oorzaak. Het had vaak te maken met verschil van inzichten of niet nakomen van beloftes. Of bijvoorbeeld die keer, dat de zoon van de jeugdvoorzitter niet in mijn selectieplannen voorkwam en ik een mail kreeg, waarvan ik dacht: tot hier en niet verder. En soms maakte ik zelf de verkeerde keuze.’

Wanneer was dat?

‘In 2013 werd ik gebeld door vv Altius of ik het naar de hoofdklasse gepromoveerde Junioren A1 wilde trainen en coachen. Eerlijk gezegd voelde ik me best vereerd en bovendien was het ook de club waar ik oorspronkelijk vandaan kom en mijn trainerscarrière begon. Hoewel de artsen tegen me hadden gezegd dat ik best mijn hobby weer mocht gaan oppakken, maar dat ik er geen stress van moest krijgen, was dat precies wat er wél gebeurde. We speelden niet goed en de resultaten waren navenant. Ik merkte dat ik te lang op dit niveau en leeftijdscategorie niet had getraind en bijbehorende trainingsmethodieken niet beheerste. Dit werd bevestigd door diverse spelers, die destijds de ALO-opleiding volgden. Ik heb ze toen uitgedaagd zelf een training voor te bereiden met mij als observator en dat hebben ze prima gedaan. Voor mij ook een eye-opener. Al met al bleven de resultaten, met af en toe een uitschieter naar boven, matig en besloot ik vanwege de combinatie van dat laatste en de stress die ik voelde, mijn contract in te leveren.’

Voetbalklasjes

‘In 2012 werd ik door een vader benaderd van een spelertje uit de Junioren C5 van HSV De Zuidvogels of ik het team van zijn zoon wilde trainen. Zoals bij bijna alle verenigingen zijn de zgn breedteteams (niet-selectie teams) vaak het zorgenkindje. Geen of matige trainers, één keer per week training, weinig aandacht en lage prioriteit bij de club. De eerlijkheid gebiedt ook te zeggen, dat er vanuit de ouders van die groep vaak ook weinig betrokkenheid wordt getoond voor het verenigingsgebeuren en dat zorgt soms voor wrevel over en weer. Het werd een hartstikke leuk jaar, waarin de C5 niet alleen kampioen werd, maar waar ook het plezier voorop stond. Het belang van breedteteams wordt vaak onderschat. Ook daar leeft de behoefte aan een goede training.’

‘Na Altius A1 realiseerde ik me dat het roer op meerdere fronten om moest. In 2015 was ik werkloos, wilde zelfstandig zijn en niet meer voor een baas werken. Ik wilde mijn eigen verdiensten genereren, met plezier met mijn sport bezig zijn en vooral mentale rust krijgen. Dat hield in dat ik mijn hobby, het trainen, een andere vorm en inhoud moest geven, zonder de verplichtingen van aanwezig te zijn op een koude zaterdagochtend om 8.30 uur bij bijvoorbeeld SV Argon in Mijdrecht.’
Het idee van de ‘Voetbalklasjes’ kreeg langzaam gestalte: kleine aantallen kinderen, die lekker willen voetballen en waar louter plezier voorop staat. ‘Uiteraard had ik ook een accommodatie nodig en op een middag fietste ik naar BFC, waar ik de toenmalige TJC Ferry Hendrikse tegenkwam. De afspraak werd gemaakt dat als ik als vrijwilliger enkele teams zou gaan trainen én de accommodatie mocht gebruiken voor mijn nieuwe project.

Het mooie was, dat mijn reguliere trainingen voor BFC meteen ook een soort van etalage werden voor Voetbalklasjes. Al snel meldden zich vele spelers aan, die in de breedteteams speelden. Voetbalklasjes vulde in feite de leemte op, die de club met betrekking tot de breedteteams achterliet. Na drie jaar begon het succes met Voetbalklasjes bij BFC te schuren en een onschuldige woordenwisseling met een jeugdtrainer werd aangewend om de samenwerking op te zeggen. Geen accommodatie meer en 60 kinderen werden, zo voelde dat, afgeserveerd. Gelukkig is NVC bereid gevonden om een platform te geven aan Voetbalklasjes.’

Zit er een opbouw of structuur in de trainingen?

‘Absoluut niet. Het uitgangspunt is dat louter plezier op de voorgrond staat. Je moet je realiseren dat het voornamelijk kinderen betreft, die niet op voetballen zitten. Het is een soort uitlaatklep na een dagje school. Strakke voetbaloefeningen en zogenaamde techniektrainingen zijn veel te ingewikkeld. Trainingen die niet aansluiten bij hun vaardigheden geven geen plezier, maar juist het tegenovergestelde effect. Gewoon simpel houden met passen, dribbelen, scoren en een partijtje. Meer is het niet. Er zijn genoeg andere voetbalscholen, die techniektraining geven, waarbij speler(s) zich op technisch gebied kunnen ontwikkelen. Bij Voetbalklasjes word je niet beoordeeld en getraind op specifieke voetbalvaardigheden, maar worden de kinderen spelenderwijs bezig gehouden met wat ze ook leuk vinden om te doen: lekker voetballen! Je zou het met enige ironie ook een soort van naschoolse opvang kunnen noemen, maar dan zou je Voetbalklasjes weer tekort doen.’

Het viel me tijdens de training op dat je niet alleen alle kinderen bij naam kent, maar ook een soort van opvoeder bent

‘Ik heb van mijn vrouw, die in het onderwijs zit, geleerd dat het een vereiste is dat je alle kinderen bij naam moet kennen. Het sturen en aanwijzingen geven gaat dan veel eenvoudiger en bovendien is het veel persoonlijker, waardoor kinderen zich ook meer op hun gemak voelen. En opvoeden, tsja, je moet je daar niet teveel van voorstellen.

Na afloop samen opruimen, duidelijk grenzen aangeven wanneer er geluisterd moet worden, spelenderwijs de kinderen met elkaar om leren gaan door dingen samen te doen, het draagt allemaal bij tot het ontwikkelen van hun sociale vaardigheden. Wat dat betreft ben ik misschien nog van de oude stempel, maar volgens mij zou elke trainer of coach over deze eigenschappen moeten beschikken.’

Tot slot

‘Voetbalklasjes geeft me in meerdere opzichten veel voldoening. Het is niet alleen succesvol, maar het voorziet ook in een groeiende behoefte. Kinderen, die zonder moeilijk gedoe willen voetballen. Zoals ik zelf ontspannen er plezier aan kan beleven, zo moet het voor de kinderen ook aanvoelen. Ik werk zelfstandig, genereer mijn eigen inkomsten en ben lekker in de buitenlucht bezig met hetgeen wat ik het liefste doe. Geen stress meer. Ik heb vanaf 1981 als trainer alles meegemaakt en kan terug zien op mooie herinneringen. Als A-junior bij Altius in Kopenhagen de finale winnen en 10 jaar later op datzelfde toernooi als trainer van Altius A1 terugkeren. Heel bijzonder. Ouders, die je bij terugkomst bedanken dat je hun zoons weer veilig hebt teruggebracht. Kampioenschappen. Met SV Laren D1 een week naar Bologna, waar we een fantastische week hebben beleefd. Bij HSV De Zuidvogels de C1 getraind met Bas v.d. Brink, die profvoetballer is geweest. Mooie tijden, maar ik zal niet meer terugkeren als selectietrainer op de velden. Het is goed zo!’